Endometriyozun tedavi yöntemleri nelerdir?
Endometriyoz rahmin astarına benzer dokunun rahim boşluğunun dışında büyüdüğü bir hastalıktır. Bu astara endometriyum denir.
Endometriyoz yumurtalıklarınızda, bağırsağınızda ve pelvisinizi kaplayan dokularda endometriyal benzeri doku büyüdüğünde oluşur. Endometriyal benzeri dokunun pelvik bölgenizin dışına yayılması nadiren görülse de imkansız değildir. Rahminizin dışında büyüyen endometriyal benzeri doku endometriyal implant olarak bilinir.
Adet döngünüzdeki hormonal değişiklikler, yanlış yerleştirilmiş endometriyal dokuyu etkileyerek bölgenin iltihaplanmasına ve ağrılı olmasına neden olur. Bu, dokunun büyüyeceği, kalınlaşacağı ve parçalanacağı anlamına gelir. Zamanla, parçalanan dokunun gidecek yeri kalmaz ve pelvisinizde sıkışıp kalır.
Pelvisinizde sıkışan bu doku şunlara neden olabilir:
- tahriş
- yara oluşumu
- dokunun pelvik organlarınızı birbirine bağladığı yapışmalar
- adet döngüsü sırasında ortaya çıkan şiddetli ağrı
- doğurganlık sorunları
Endometriyoz belirtileri
Endometriyoz belirtileri değişkenlik gösterir. Bazı insanlar hafif belirtiler deneyimlerken, bazılarında orta ila şiddetli semptomlar görülebilir. Ağrınızın şiddeti endometriyozun derecesini veya aşamasını göstermez. Hastalığın hafif bir derecesine sahip olabilir yine de ıstırap verici ağrılar yaşayabilirsiniz.
Ayrıca herhangi bir belirti deneyimlemeden de endometriyoz olmanız mümkündür.
Pelvik ağrı endometriyozun en sık görülen belirtisidir. Aşağıdaki belirtilere de sahip olabilirsiniz:
- ağrılı adet dönemleri
- menstrüasyon öncesi ve sonrası 1 veya 2 hafta boyunca kramplar
- ağır adet kanaması veya dönemler arasında kanama
- kısırlık
- cinsel ilişki sırasında ağrı
- bağırsak hareketlerinde rahatsızlık
- adet döngünüz sırasında herhangi bir zamanda ortaya çıkabilecek bel ağrısı
Jinekologunuzun değişiklikleri izlemesini sağlamak için düzenli jinekolojik muayene olmanız önemlidir. Bu özellikle iki veya daha fazla semptomunuz varsa önemlidir.
Endometriyoz tedavisi
Ağrıdan ve diğer endometriyoz semptomlarından mümkün olan en hızlı şekilde kurtulmak istemeniz son derece normal. Bu durum tedavi edilmezse günlük aktivitelerinizde zorlanmanıza neden olabilir. Endometriyozun tedavisi yoktur, ancak semptomları yönetilebilir.
Belirtilerinizi azaltmanıza ve olası komplikasyonları yönetmenize yardımcı olacak tıbbi ve cerrahi birçok seçenek mevcuttur. Doktorunuz önce konservatif tedavileri deneyebilir, durumunuz düzelmezse ameliyat önerebilir.
Bu tedavi seçeneklerine herkes farklı tepkiler verir. Doktorunuz sizin için en uygun olanı bulmanıza yardımcı olacaktır.
Tedavi seçenekleri şunlardır:
Ağrı kesici ilaçlar
İbuprofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçları deneyebilirsiniz, ancak bunlar her durumda etkili olmayacaklardır.
Hormon tedavisi
Takviye hormon almak bazen ağrıyı hafifletebilir ve endometriyozun ilerlemesini durdurabilir. Hormon tedavisi, vücudunuzun endometriyoz ile oluşan doku büyümesini destekleyen aylık hormonal değişiklikleri düzenlemesine yardımcı olur.
Hormonal kontraseptifler
Hormonal kontraseptifler endometriyal benzeri dokunun aylık büyümesini ve birikmesini önleyerek doğurganlığı azaltır. Doğum kontrol hapları, spiraller çok şiddetli olmayan endometriyozda ağrıyı azaltabilir hatta ortadan kaldırabilir.
Medroksiprogesteron (Depo-Provera) enjeksiyonu
Medroksiprogesteron (Depo-Provera) enjeksiyonu da adetin durdurulmasında etkilidir. Endometriyal implantların büyümesini durdurur. Ağrıyı ve diğer semptomları hafifletir. Bununla birlikte kilo alma, kemik üretiminin azalması ve bazı durumlarda artan depresyon insidansı riski nedeniyle çoğu kişi için ilk tercih olmayabilir.
Gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) agonistleri ve antagonistleri
Yumurtalıkları uyaran östrojenin üretimini engellemek için gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) agonistlerini ve antagonistleri de alınabilir. GnRH agonistine bir örnek enjekte edilebilir bir Lupron Depot iken, ağızdan alınan Elagolix de bir antagonisttir. Her ikisi de östrojen üretimini baskılayabilir.
Östrojen esas olarak doğumda kadın olarak atanan kişilerde cinsel özelliklerin gelişiminden sorumlu olan hormondur. Östrojen üretimini bloke etmek adet görmeyi engeller ve yapay menopoz yaratır.
GnRH tedavisinin vajinal kuruluk ve sıcak basması gibi yan etkileri vardır. Küçük dozlarda östrojen ve progesteronun aynı anda alınması bu semptomların azaltılmasına veya önlenmesine yardımcı olabilir.
Hastalığın erken evrelerinde tanı koymak ve tedavi seçeneklerinden birine başlamak zor olabilir. Doğurganlık sorunları ve ağrı gibi semptomları düşünmek veya bunlarla başa çıkmak yaşanan kaygı ile birleştiğinde stresli olabilir.
Genel sağlığınızın bir parçası olarak zihinsel sağlığınıza özen göstermek de önemlidir. Duygusal veya psikolojik destek almak ve endometriyoz hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak size bu süreçte iyi gelecektir. Bu adımları atarak durumunuzu yönetmek adına dengeli ve bütüncül bir yaklaşım oluşturabilirsiniz.
Danazol
Danazol, menstrüasyonu durdurmak ve endometriyoz semptomlarını azaltmaya yardımcı olmak için kullanılan başka bir ilaçtır. Danazol alırken hastalık ilerlemeye devam edebilir. Danazol akne ve hirsutizm gibi yan etkilere neden olabilir. Hirsutizm, yüzde ve vücutta aşırı tüy büyümesidir.
Semptomları iyileştirebilecek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilecek farklı ilaçlar üzerinde çalışılmaktadır.
Konservatif cerrahi
Konservatif cerrahi genellikle hamile kalmak isteyen veya şiddetli ağrı yaşayan ve hormonal tedavilerin işe yaramadığı kişiler için kullanılır. Konservatif cerrahinin amacı, üreme organlarına zarar vermeden endometriyal büyümeleri ortadan kaldırmak veya yok etmektir.
Minimal invaziv bir cerrahi olan laparoskopi, endometriyozu hem görüntülemek hem de teşhis etmek için kullanılır. Ayrıca anormal veya yer değiştirmiş endometriyal benzeri dokuyu çıkarmakta da kullanılır. Cerrah büyümeleri cerrahi olarak çıkarmak, yakmak veya buharlaştırmak için karında küçük kesikler yapar.
Ayrıca bu dokuyu yok etmek için lazerler de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Son çare cerrahi (histerektomi)
Durumunuz diğer tedavilerle düzelmezse doktorunuz son çare olarak total histerektomi önerebilir.
Total histerektomi sırasında cerrah rahmi ve serviksi alır. Ayrıca yumurtalıkları da çıkarır. Çünkü yumurtalıklar östrojen üretir ve östrojen, endometriyal dokuların büyümesine neden olabilir. Ek olarak cerrah görünür implant lezyonlarını giderecektir.
Kişinin tedavi edildiği duruma bağlı olarak diğer iki tür histerektomi yapılır.
Kısmi veya supraservikal olarak da adlandırılan bir subtotal histerektomi rahmin üst kısmını çıkarır ve serviksi yerinde bırakır.
Radikal bir histerektomi tipik olarak kanser mevcut olduğunda gerçekleştirilir. Tüm uterusu, serviksi ve vajinanın üst kısmını çıkarır.
Histerektomi endometriyozu tedavi edebilse de bir tedavi değildir. Histerektomiden sonra hamile kalamazsınız. Bir aile kurmayı düşünüyorsanız, ameliyatı kabul etmeden önce ikinci bir tıbbi görüşe daha başvurmanız doğru olacaktır.