Menopoz Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Menopoz bir kadının art arda 12 ay boyunca adet görmemesi ve artık doğal olarak hamile kalamaması durumunda ortaya çıkar. Genellikle 45-55 yaşları arasında başlar ancak bu yaş aralığından önce veya sonra gelişebilir.
Menopoz, sıcak basması ve kilo alımı gibi rahatsız edici semptomlara neden olabilir. Çoğu kadın için menopoz için tıbbi bir tedaviye gerek yoktur.
Menopoz ne zaman başlar ve ne kadar sürer?
Çoğu kadın, son adet döneminden yaklaşık dört yıl önce menopoz semptomları geliştirmeye başlar. Semptomlar genellikle bir kadının son döneminden yaklaşık dört yıl sonrasına kadar devam eder.
Nadiren bazı durumlarda ise, menopozun fiilen ortaya çıkmasından on yıl öncesine kadar menopoz semptomları yaşanır ve her 10 kadından 1'i son adetlerini takip eden 12 yıl boyunca menopoz semptomları yaşar.
Ortalama menapoz yaşı 51’dir.
Genetik ve yumurtalık sağlığı da dahil olmak üzere menopozun ne zaman başlayacağını belirlemeye yardımcı olan birçok faktör vardır. Perimenopoz, menopozdan önce ortaya çıkar, hormonlarınızın menopoza hazırlanırken değişmeye başladığı bir zamandır. Birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. Birçok kadın, 40'lı yaşların ortalarından sonra bir noktada perimenopoza başlar. Diğer kadınlar perimenopozu atlar ve aniden menopoza girerler.
Kadınların yaklaşık yüzde 1'i erken menopoz veya birincil yumurtalık yetmezliği olarak adlandırılan 40 yaşından önce menopoza giriyor. Kadınların yaklaşık yüzde 5'i 40 ila 45 yaşları arasında menopoza girer, bu da erken menopoz olarak adlandırılır.
Perimenopoz sırasında adet dönemleri düzensizleşir. Adetleriniz gecikebilir veya bir veya daha fazla dönemi tamamen atlayabilirsiniz. Adet akışı da daha ağır veya daha hafif olabilir.
Menopoz, tam bir yıl boyunca adet görmeme olarak tanımlanır.
Postmenopoz, menopozdan sonraki yılları ifade eder.
Menopoz belirtileri nelerdir?
Her kadının menopoz deneyimi birbirinden farklıdır. Menopoz aniden veya kısa bir süre içinde ortaya çıktığında semptomlar genellikle daha şiddetli olur.
Kanser veya histerektomi gibi yumurtalık sağlığını etkileyen durumlar veya sigara içmek gibi belirli yaşam tarzı seçimleri semptomların şiddetini ve süresini arttırabilmektedir.
Menstrüasyon değişiklikleri dışında, perimenopoz, menopoz ve postmenopoz semptomları genellikle aynıdır. Perimenopozun en yaygın erken belirtileri şunlardır:
- daha az adet görme
- normalde yaşadığınızdan daha ağır veya daha hafif dönemler
- sıcak basması, gece terlemesi ve kızarma dahil vazomotor semptomlar
Kadınların tahmini %75'i menopozla birlikte sıcak basması yaşar.
Menopozun diğer yaygın belirtileri şunlardır:
- uykusuzluk
- vajinal kuruluk
- kilo almak
- depresyon
- endişe
- konsantrasyon zorluğu
- hafıza sorunları
- libidoda veya cinsel dürtülerde azalma
- kuru cilt, ağız ve gözler
- idrara çıkmanın artması
- göğüslerde ağrı ve hassasiyet
- baş ağrısı
- kalp çarpıntıları
- idrar yolu enfeksiyonları
- kas kütlesinde azalma
- ağrılı veya sert eklemler
- kemik kütlesinde azalma
- göğüslerin dolgunluğunun azalması
- saçların incelmesi veya kaybı
- Yüz, boyun, göğüs ve sırt üstü gibi vücudun diğer bölgelerinde artan saç büyümesi
Komplikasyonlar
Menopozun yaygın komplikasyonları şunlardır:
- vulvovajinal atrofi
- disparoni veya ağrılı cinsel ilişki
- daha yavaş metabolik fonksiyon
- osteoporoz veya azaltılmış kütle ve kuvvete sahip daha zayıf kemikler
- ruh halinde veya duyularda ani değişiklikler
- katarakt
- periodontal hastalık
- idrarını tutamama
- kalp veya kan damarı hastalığı
Neden menopoz meydana gelir?
Menopoz yumurtalıklar yaşlandıkça ve daha az üreme hormonu ürettikçe ortaya çıkan doğal bir süreçtir.
Vücut, aşağıdakilerin seviyelerindeki düşüşe yanıt olarak çeşitli değişikliklere uğramaya başlar:
- estrojen
- progesteron
- testosteron
- folikül uyarıcı hormon (FSH)
- lüteinize edici hormon (LH)
En dikkate değer değişikliklerden biri aktif yumurtalık foliküllerinin kaybıdır. Yumurtalık folikülleri yumurtalık duvarından yumurta üreten ve serbest bırakan, adet ve doğurganlığı sağlayan yapılardır.
Çoğu kadın akış ağırlaştıkça ve uzadıkça, dönemlerinin sıklığının daha az düzenli ve tahmin edilebilir olduğunu fark eder. Bu genellikle 40'lı yılların ortalarından sonuna kadar bir noktada ortaya çıkar.
Bazı durumlarda, menopoz indüklenir veya yumurtalıkların ve ilgili pelvik yapıların yaralanması veya cerrahi olarak çıkarılmasından kaynaklanır.
Menopoz nasıl teşhis edilir?
Sorunlu veya hayatınızı engelleyici menopoz semptomları yaşıyorsanız ve 45 yaşında veya daha küçükseniz doktorunuzla görüşmeniz gerekir.
PicoAMH Elisa tanı testi kadınların menopoza girip girmediğini veya menopoza girmeye yakın olup olmadığını belirlemeye yardımcı olmak için kullanılır.
Bu yeni test, sağlık üzerinde olumsuz etkileri olabilecek perimenopoz semptomları gösteren kadınlara yardımcı olabilir. Erken menopoz, daha yüksek osteoporoz ve kırık riski, kalp hastalığı, bilişsel değişiklikler, vajinal değişiklikler ve libido kaybı ve ruh hali değişiklikleri ile ilişkilidir.
Doktorunuz ayrıca kandaki belirli hormonların genellikle FSH ve estradiol adı verilen bir östrojen formunun seviyesini ölçecek bir kan testi isteyebilir.
Kanda sürekli olarak 30 mIU/mL veya daha yüksek FSH seviyeleri art arda bir yıl boyunca adet görmeme ile birleşiyorsa genellikle menopoz olduğu kesinleşir. Tükürük testleri ve reçetesiz (OTC) idrar testleri de mevcuttur, ancak bunlar güvenilir değildir ve pahalıdır.
Perimenopoz sırasında, FSH ve östrojen seviyeleri günlük olarak dalgalanır, bu nedenle çoğu doktor bu durumu semptomlara, tıbbi geçmişe ve adet bilgilerine dayanarak teşhis eder.
Belirtilerinize ve sağlık geçmişinize bağlı olarak, doktoruuz belirtilerinizin sebebi olabilecek diğer altta yatan koşulları ekarte etmeye yardımcı olmak için ek kan testleri de isteyebilir.
Menopozun doğrulanmasına yardımcı olmak için yaygın olarak kullanılan ek kan testleri şunları içerir:
- tiroid fonksiyon testleri
- kan lipid profili
- karaciğer fonksiyon testleri
- böbrek fonksiyon testleri
- testosteron, progesteron, prolaktin, östradiol ve koryonik gonadotropin (hCG) testleri
Tedaviler
Belirtileriniz şiddetliyse veya yaşam kalitenizi etkiliyorsa tedaviye ihtiyacınız olabilir. Hormon tedavisi 60 yaşın altındaki veya menopoz başlangıcından sonraki 10 yıl içinde aşağıdakilerin azaltılması veya yönetimi için etkili bir tedavi olabilir:
- sıcak basmalar
- gece terlemeleri
- kızarma
- vajinal atrofi
- osteoporoz
Saç dökülmesi ve vajinal kuruluk gibi daha spesifik menopoz semptomlarını tedavi etmek için başka ilaçlar kullanılabilir.
Menopoz semptomları için kullanılabilecek ek ilaçlardan bazıları şunlardır:
- topikal minoksidil yüzde 5, saç inceltme ve dökülmesi için günde bir kez kullanılır
- kepek önleyici şampuanlar, genellikle yüzde 2 ketokonazol ve yüzde 1 çinko pirition saç dökülmesi için kullanılır
- istenmeyen tüy büyümesi için eflornitin hidroklorür topikal krem
- Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar), genellikle sıcak basması, anksiyete ve depresyon için 7.5 miligram paroksetin
- hormonal olmayan vajinal nemlendiriciler ve kayganlaştırıcılar
- krem, halka veya tablet şeklinde düşük doz östrojen bazlı vajinal kayganlaştırıcılar
- vajinal kuruluk ve ağrılı ilişki tedavisinde ospemifene
- tekrarlayan İYE'ler için profilaktik antibiyotikler
- uykusuzluk için uyku ilaçları
- postmenstrüel osteoporoz için denosumab, teriparatid, raloksifen veya kalsitonin